به‌لیمو

(نام علمی: Aloysia citrodora) گونه‌ای از گیاهان گلدار از خانواده شاهپسندیان

بومی آمریکای جنوبی بوده و بطور طبیعی رویش آن در آرژانتین،شیلی و پرو گزارش شده است و از آنجا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفته است و در باغ ها کشت می شود.

برگ های به لیمو در موقع لمس کردن،زبر هستند و اگر مالش داده شوند بویی مانند بوی لیمو از آن می‌آید.

به لیمو در قرن هفدهم،توسط دانشمند ایتالیایی Augustin Lippi به اروپا برده شد و این گیاه به افتخار او نامگذاری گردید.

 

ویژگی‌ها

این گیاه،درختچه‌ای و چندساله است و تا ارتفاع ۲ تا ۳ متر رشد می کند.

دارای برگ‌های ساده سرنیزه‌ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر با قاعده گره‌ای و عموماً بصورت دسته‌های سه‌تایی در هر گره است.

گل آذین انتهایی و بصورت خوشه های باریک،جام گل کوچک و بطور مشخص واجد دو لب،ارغوانی کمرنگ، میوه هستکی و دارای ۲۱ عدد بذر است.

به لیمو درختچه‌ای پایا است که در مناطق گرمسیر همیشه سبز است ولی در مناطق سرد در زمستان برگ‌های خود را از دست می‌دهد.

بیضی شکل و نوک تیز بوده و ۳ تا ۴ برگ از یک نقطه ساقه منشعب می‌شود.

رنگ داخل جام آن آبی مایل به بنفش و خارج آن سفید است و به صورت سنبله‌های متعدد در قسمت انتهای ساقه ظاهر می‌شود.

کاربردها

از برگ‌های لیمو برای افزودن طعم لیمو به غذاهای دریایی و مرغ، سس سالاد، مربا، پودینگ، ماست یونانی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

به لیمو برای تهیه دمنوش‌های گیاهی و به عنوان طعم دهنده لیکور استفاده می‌شود.

از این گیاه در طب سنتی استفاده می‌شود.

در گذشته، از اسانس برگ‌های این گیاه در صنعت عطرسازی استفاده می‌شده اما دارای ویژگی حساسیت‌زایی پوست و سمیت نوری است.

کشورهای اتحادیه اروپا، استفاده از اسانس نوع سرخابی به لیمو (Lippia citriodora Kunth) و مشتقات آن، در تهیه عطر، ممنوع است.

در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین در دوران بارداری و شیردهی باید از مصرف زیاد به لیمو اجتناب کرد.

استفاده موضعی به لیمو ممکن است باعث حساسیت پوستی شود.

برگ و اسانس به لیمو را باید دور از نور، در جای خنک و سربسته نگهداری کرد.

از فراورده‌های موجود در بازار آن می‌توان به چای ورون اشاره کرد.

ترکیبات شیمیایی گیاهی

روغن و اسانس به لیمو،حاوی سیترال،نرول،ورباسکوزید و ژرانیول هستند.

این گیاه دارای چندین فیتوکمیکال است که ممکن است به‌عنوان سوبسترا برای آنزیم‌های متابولیزه‌کننده داروها عمل کرده و باعث تداخل دارویی شوند.

اسانس به لیمو بطور کلی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا به‌عنوان یک طعم‌دهنده و افزودنی مجاز ایمن شناخته می‌شود.

 

کِشت و تکثیر

تکثیر

گیاه به لیمو از طریق قلمه زدن یا خوابانیدن قابل تکثیر است.

می توان تعدادی قلمه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری جدا شده از یک درختچه به لیمو را در یک لیوان آب قرار داد که پس از ۱۵ روز ریشه‌ها ظاهر می‌شوند.

وقتی که ریشه‌ها حداقل به طول ۵ سانتیمتر رسیدند،قلمه‌ها در خاک مناسب کاشته می‌شوند.

نگهداری از گیاه به‌لیمو

به لیمو درختچه‌ای خزان پذیر است که ارتفاع آن به حدود ۳ متر می رسد.

گیاه به لیمو در آپارتمان و باغ و باغچه قابلیت پرورش و نگهداری دارد.

بوته به لیمو در برابر سرما مقاوم است اما در برابر یخ زدگی باید محافظت شود.

برای جلوگیری از یخ زدن گیاه آن را با کاور پلاستیکی مناسب بپوشانید یا آن را به محل گرمی منتقل کنید.

درختچه به لیمو به دلیل رشد زیاد ریشه و ارتفاع به گلدان بزرگ نیاز دارد.

گلدان به قطر حدود ۴۰ سانتیمتر گزینه مناسبی برای رشد گیاه به‌لیمو است.

گیاه به‌لیمو به آبیاری منظم نیاز دارد و همچنین خاک سبک مخلوطی از پرلیت + ماسه و خاک باغچه و نور در مکان نیمه آفتابی مناسب این گیاه است.

با توجه به اینکه گیاه به لیمو رشد زیادی دارد و برگ های آن زیاد می‌شود،برای حفظ رنگ برگ‌ها و رشد مناسب،تغذیه آن باید با کود نیتروژن‌دار NPK انجام شود.

میزان تغذیه بر اساس مشخصات کود خریداری‌شده از بازار صورت پذیرد.