سنگ کلیه

خاطره یک درد شدید و ناتوان کننده،چیزی است که نگرانی دائمی از تکرار این وضعیت را در ذهن بیمارانی که یک بار به مصیبت سنگ کلیه گرفتار شده اند،زنده نگه می دارد.اما نباید نگران باشید با روش های ساده درمانی طب سنتی،هم درد به راحتی درمان می شود و هم عامل ایجاد درد،یعنی سنگ کلیه.

انواع سنگ کلیه
1 – سنگ های کلسیمی: حدود ۸۰-۷۵ درصد سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند و بطور عمده از جنس اگزلات کلسیم و با شیوع کمتر از جنس فسفات کلسیم  هستند.
2 – سنگ های شاخ گوزنی یا Struvite: معمولاً در زمینه عفونت های مزمن کلیوی به وجود می  آیند.
3- سنگ های اسید اوریکی.
4 – سنگ های سیستئینی.

عوامل زمینه ساز سنگ کلیه

1- کمی تحرک: بی حرکتی های شدید مثل بیماران بستری،بیماران دچار ضایعات نخاعی و … باعث افزایش برداشت کلسیم از استخوان ها می شود.این مسأله از سویی باعث تحلیل تدریجی استخوان ها و بروز پوکی استخوان می شود و از سوی دیگر، کلسیم اضافه ای که به این ترتیب وارد خون می شود؛ سطح کلسیم ادرار را افزایش داده زمینه را برای تشکیل سنگ های کلیوی فراهم می کند.

۲- مشکلات تغذیه ای:
۱- ۲- مصرف غذاهایی که دفع ادراری اگزلات را زیاد می کنند: آجیل های بو داده،انواع شکلات،چای،نوشابه های کوکا،اسفناج، بادام زمینی و ….
 ۲- ۲- مصرف زیاد نمک: که باعث افزایش دفع ادراری کلسیم می شود.
۳- ۲- مصرف زیاد پروتئین های حیوانی(انواع گوشت،لبنیات و تخم مرغ): این مواد غذایی، دفع کلسیم، اگزلات و اسید اوریک را افزایش می دهند و احتمال تشکیل هر دو نوع سنگ کلسیمی و اسید اوریکی را زیاد می کنند.
۴- ۲- مصرف کم فیبر: به زبان ساده همان غذاهای گیاهی،چرا که مصرف زیاد میوه و سبزیجات،کاهش خطر تشکیل سنگ های کلیوی را به دنبال دارد.

۳- کم شدن حجم ادرار: به دلیل فعالیت های سنگین و تعریق زیاد، روزه داری و ….
۴ – مصرف الکل:
۵- یبوست: بدون تردید از مهمترین دلایل شیوع سنگ های کلیوی است که متأسفانه تقریباً هیچگاه به آن توجهی نمی شود.
۶- عفونت های مزمن کلیوی: چنان که گفتیم زمینه را برای تشکیل سنگ های شاخ گوزنی فراهم می آورند.
۷ – سایر علل: مثل پرکاری تیروئید،بعضی بیماری های نادر ژنتیکی و ….

علائم سنگ های کلیوی

بیماران مبتلا به سنگ هاى کلیه معمولاً با دوره هاى درد شدید،پیچشى و متناوب که هر چند دقیقه یک بار مى گیرد و ول مى کند، مواجه می شوند. درد معمولاً ابتدا در ناحیه پهلوها و پشت، درست پایین دنده ها، ظاهر مى شود که به تدریج به کشاله ران و ناحیه تناسلى انتشار مى یابد و با دفع سنگ، درد بیمار متوقف مى شود.

بیماران به دلیل فعالیت دستگاه عصبى خود مختار (سمپاتیک) پوست سرد، تعریق و حالت تهوع دارند. اکثر بیماران خون در ادرار دارند که ممکن است میکروسکوپى باشد و تنها با آزمایش ادرار مشخص شود یا کاملاً ادرار،کدر یا تیره به نظر آید. این علائم به دلیل ایجاد انسداد در مسیر خروج ادرار به وجود می آیند.

بنابراین تا وقتی که سنگ، مسیر ادراری را بطور نسبی یا کامل دچار انسداد نکند؛ می تواند بدون علامت باشد و این به آن معناست که ممکن است بسیاری از ما سنگ کلیه داشته باشیم ولی از آن بی خبر باشیم.

همچنین ممکن است سنگ های کلیوی به صورت دوره ای به وجود بیایند،حل و دفع شوند و سنگ های جدیدی تشکیل شوند بدون آنکه شخص از آنها اطلاعی داشته باشد. در این گونه موارد شخص ممکن است گهگاه احساس سنگینی، گزگز یا دردهای خفیف کلیوی داشته باشند.

شیوع

بیشترین شیوع سنگ کلیه در گروه سنى ۱۸ تا ۴۵ سال دیده مى شود. معمولاً بزرگسالان بالاى ۳۰ سال از هر دو جنس (زن و مرد) مبتلا مى شوند اما شیوع سنگ کلیه در مردان ۵ تا ۱۰ برابر بالاتر است.

میزان بروز سنگ هاى کلیوى در کشورهاى توسعه یافته بیشتر است که به دلیل مصرف زیاد پروتئین همراه با رژیم غذایى کم فیبر است. چهل درصد بیماران مبتلا به اولین حمله سنگ کلیه در عرض ۲ تا ۳ سال دچار یک حمله مجدد مى شوند و ۷۵ درصد مبتلایان نیز در عرض ۷ تا ۱۰ سال دچار عود مى شوند.

تشخیص و درمان در طب کلاسیک

تشخیص سنگ کلیه عمدتاً براساس علائم بالینی، آزمایش ادرار، عکس ساده شکم یا سونوگرافی انجام می شود.
درمان هم شامل تجویز داروهایی برای کاهش درد، شل کردن عضلات حالب(برای حرکت سریعتر سنگ)، تجویز داروهای حل کننده سنگ، سنگ شکن و نهایتاً جراحی است.

نکته های پیشگیرانه و درمانی بر اساس رویکرد طب سنتی

اگر چه سنگ های کلیه، انواع مختلف و بالطبع روش های گوناگونی برای پیشگیری و درمان دارند،ولی نکات ذیل را به عنوان نکاتی عمومی، ساده و قابل اجرا در ۳ بخش ذکر می کنیم.

 1 – کنترل درد: شاید برای بیماری که دچار سنگ کلیه است هیچ چیزی مهمتر از کنترل درد شدیدش نباشد،دردی که گاه به مسکن های تزریقی مخدر مانند مورفین نیز به خوبی پاسخ نمی دهد؛ اما طب سنتی برای این مشکل راه حل های ساده ای دارد:

1-1  بادکش گذاری: بادکش گذاری اثری فوق العاده در رفع اسپاسم عضلات حالب دارد و تقریباً بلافاصله درد را تسکین می دهد؛ در واقع، بادکش گذاری با شل کردن عضلات صاف حالب، درد را کاهش داده باعث تسهیل حرکت و دفع سنگ خواهد شد.

برای این کار موضع درد را با یک روغن مناسب چرب کرده در همان ناحیه بادکش بگذارید و تا رفع کامل درد(معمولاً ۱۵-۱۰ دقیقه) آن را برندارید. طبیعی است که با این کار ممکن است پس از مدتی درد را در نقطه ای پائین تر از نقطه قبلی احساس کنید که علت آن حرکت سنگ است.

به موازات تغییر محل درد، جای بادکش ها را عوض کنید تا وقتی که سنگ داخل مثانه شود و درد از بین برود. اگر درد بیمار در ناحیه ای وسیع پخش است،در کل ناحیه درد بادکش بگذارید. اگر درد بیمار در جاهایی مثل بیضه یا کشاله ران احساس می شود و طبیعتاً نمی توانید محل اصلی سنگ را پیدا کنید؛ مسیری از روی کلیه تا روی مثانه را بادکش گذاری کنید.

این مسیر از کلیه شروع می شود، ۲۰-۱۵ سانتیمتر به سمت پایین حرکت می کند و سپس با گذشتن از پهلوی بیمار با مسیری مورب به سمت مثانه (قسمت بالای ناحیه تناسلی) می رسد.این نحوه بادکش گذاری تقریباً شکست درمانی ندارد.

پس از مدیریت اورژانسی درد و در طول درمان دارویی، بادکش گذاری روزانه (روزی یک بار به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه) روی کلیه مبتلا باعث افزایش خون رسانی کلیه و تسریع در حل شدن سایر سنگ ها و جلوگیری از تشکیل سایر سنگ ها خواهد شد.

1-2 سایر روش ها: در صورتی که به هر دلیل قادر به بادکش گذاری نیستید؛ می توانید یک عدد آجر (ترجیحاً آب ندیده) را داغ کرده لای حوله پیچیده روی موضع درد بگذارید و تا حد تحمل،آن را برندارید. این کار اگر چه تأثیر بادکش را ندارد؛ اما به ویژه در کنترل دردهای خفیف تر مؤثر است.

2 – نکته های پیشگیرانه و بهداشتی در درمان سنگ کلیه:

 2-1 – دستورات تغذیه ای:

– هر قدر غذا را بیشتر بجوید احتمال پیدایش سنگ های کلیوی را کاهش می دهید.

– از مصرف غذاهایی که مخالف طبع شما هستند یا به زبان ساده به شما نمی سازند پرهیز کنید.

– پرخوری یکی از عوامل پیدایش این سنگ هاست از این عامل تخریب جسم و روح فاصله بگیرید.

– هرگونه ضعف در کارکرد معده؛ می تواند سبب ساز بروز این سنگ ها باشد؛ بنابراین اگر دچار نفخ، درد یا سوزش معده، ترش کردن، سنگینی معده بعد از غذا و مانند آن هستید؛ نسبت به درمان آن اقدام کنید.

– مصرف پروتئین های حیوانی(انواع گوشت، تخم مرغ و لبنیات) را به حداقل مورد نیاز کاهش دهید. در مورد مصرف گوشت های مانده و کهنه (از جمله گوشت های یخی و فریزری، سوسیس، کالباس، همبرگر و …)، ماهی شور و پاچه، دقت بیشتری کنید.

– مصرف این مواد غذایی را نیز حتی المقدور کاهش دهید یا قطع کنید،انواع شیرینی مصنوعی و شیرینی های قنادی، قهوه، چای، انواع شکلات و کاکائو، انواع نوشابه ها، بادام زمینی، اسفناج، آجیل های بو داده و …

– مصرف نمک را تعدیل کنید و ترجیحاً به جای نمک های تصفیه شده از نمک دریا یا معدنی استفاده کنید.

– در شهرهایی که آب سنگینی دارند؛ از آب جوشیده یا در صورت امکان از آب چشمه یا قنات استفاده کنید.

– مصرف انواع میوه و سبزی را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.

– درمان سنگ کلیه بدون اقدام برای درمان یبوست بیمار، کاری است بی نتیجه. بسیاری از مواقع، تنها با درمان یبوست، سنگ کلیه بیمار هم درمان می شود.

– یک معیار ساده برای درک اینکه آب بدن کافی است یا خیر آن است که به رنگ ادرار توجه کنیم؛ اگر رنگ ادرار به سمت زرد پر رنگ میل کرد یا بوی آن تند شد؛ احتمالاً نیاز به مصرف آب بیشتری دارید.

اما این مسأله هرگز به آن معنا نیست که آب درمانی به شیوه رایج (گاهی تا ۱۳ لیوان آب در روز) را به عنوان درمان سنگ کلیه توصیه کنیم؛ چرا که این کار، سنگ کلیه و بیمار، هر دو را با هم نابود می کند. بنابراین میزان مصرف آب را بر اساس درخواست عاقلانه بدن – یعنی همان احساس تشنگی – تنظیم کنید.

2-2 – سایر توصیه ها:

– فعالیت سنگین و تعریق بیش از حد،زمینه ساز تشکیل سنگ کلیوی است؛ اما بی حرکتی عاملی خطرناکتر است؛ لذا سعی کنید فعالیت مناسب روزانه خود را حفظ کنید. تجربه نشان می دهد که انجام روزانه ورزش هایی مانند طناب زدن، به دفع بهتر سنگ کلیه کمک می کند.

– گرم نگه داشتن کلیه ها از اصول مهم درمانی سنگ کلیه –  بسیاری دیگر از بیماری های کلیه در طب قدیم است مانند بستن شال به ویژه در فصول سرد سال بر روی کلیه ها را بخصوص به کسانی که دچار عود مکرر سنگ کلیه هستند؛ توصیه می کنیم. ماساژ کلیه ها با روغن های مناسب – زیتون، کنجد، سیاهدانه، بادام تلخ، هسته قیسی و … هم تأثیر شایانی در درمان سنگ کلیه دارد. اثر اصلی این دو کار، افزایش جریان خون کلیوی و کارکرد بهتر آن است.

– حجامت: حجامت به ویژه حجامت کلیه ها از درمان های مناسب برای دفع سنگ های کلیوی است. گاه بلافاصله پس از حجامت، دفع سنگ آغاز می شود. بنابراین به ویژه در کسانی که علائم سنگینی و غلظت خون دارند؛ نباید از انجام حجامت غافل شوند.

ج – درمان های دارویی:

درمان های دارویی ذکر شده در کتب طب سنتی بسیار متنوع و بر اساس انواع سنگ ها و مزاج بیمار متفاوت هستند. درمان هایی که در ادامه به آنها اشاره می شود،درمان هایی هستند که ساده و قابل اجرا بوده،در عین حال بر روی اکثر سنگ ها مؤثر هستند.

– سیاهدانه-عسل : ۱۰۰گرم سیاهدانه را آسیاب کنید و بلافاصله با یک کیلو عسل مخلوط کنید و ۳-۲ ماه روزی ۳ قاشق چایخوری از آن میل کنید. این ترکیب فوق العاده، یک سنگ شکن قوی برای سنگ های کلیوی و صفراوی است؛ رگ های بسته قلبی را باز می کند؛ فشارخون را تنظیم می کند و ….

– پوسته درونی سنگدان مرغ (یا سایر پرندگان): این پوسته زرد رنگ را تمیز کرده، شسته، خشک و آسیاب کنید و روزی ۲ بار و  هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را میل کنید. البته به علت تلخی این دارو، بهتر است آن را با کمی عسل مخلوط کرده خمیر نسبتا سفتی بسازید و این خمیر را در یخچال بگذارید تا خودش را بگیرد.

حالا به راحتی می توانید از این خمیر قرص هایی تهیه نموده و میل کنید. راه مناسب دیگر، ریختن این پودر در کپسول است. ممکن است اطرافیان نسبت به غیر بهداشتی بودن این ترکیب به شما هشدار بدهند اما می توانید مطمئن باشید که با مصرف این داروی سنگ شکن قوی دچار هیچ مشکلی نخواهید شد.

– تراشه پوست خربزه: قبل از استفاده از خربزه، آن را بشویید و پوست روی آن ( که دارای طرح و خط است) را نازک بتراشید( مثل تراشیدن پوست هویج). این تراشه ها را خشک و آسیاب کرده روزی ۲ یا  ۳ بار و هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را با کمی عسل مصرف کنید.

– تخم خربزه: تخم خربزه و صیفی جات مشابه مثل گرمک و طالبی را دور نریزید. آنها را جمع کنید و روزی یک یا دو قاشق غذاخوری از آنها را به صورت خام، آرام آرام  بجوید تا شیره آنها کاملا کشیده شود؛ سپس تفاله را بیرون بریزید.

– خاکستر سوزانده کلم قمری: روزی ۲ یا ۳ بار و هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را  با کمی عسل میل  کنید.

– خاکستر چوب انگور: می توانید آن را مشابه خاکستر کلم قمری مصرف کنید. راه بهتر این است که چوب درخت انگور( که هر قدر پیرتر و کلفت تر باشد اثر بهتری خواهد داشت) را  روی حرارت بگیرید تا سرخ شود.

سپس آن را در ظرف آبی فرو ببرید و این کار را چند بار تکرار کنید؛ سپس این آب را به تدریج مصرف کنید که یکی از بهترین داروهای سنگ شکن است. آب برگ انگور و اشک درخت انگور هم از خاصیت سنگ شکنی مناسبی برخوردارند.

– قطعه ای هندوانه را با پوست و تخمه های آن خرد کرده، مدتی آرام بجوشانید تا آب آن غلیظ شود و آن را صاف کنید.  به آب صاف کرده کمی سرکه بیافزایید و به تدریج مصرف کنید.

– ترب سیاه: مصرف ترب سیاه به اشکال گوناگون در درمان سنگ های کلیوی بسیار مفید است. یک راه ساده آن است که ترب سیاه را (ترجیحاً با برگ و پوست و ریشه) آبگیری کنیم و روزی ۲-۱  استکان مصرف کنیم.

اما با توجه به طعم نامطلوب، ایجاد نفخ شدید و مسائلی از این قبیل بهتر است آب ترب را کاملاً با عسل شیرین کنیم که البته این روش هم در بسیاری از موارد نمی تواند مشکل را حل کند و لذا خیلی ها از خیر مصرف این داروی مفید می گذرند. اما مرحوم دکتر عبدالله احمدیه، برای مصرف ترب سیاه راه مناسبی را پیشنهاد کرده اند که به نظر می رسد برای عموم بیماران قابل انجام باشد:

«ترب سیاه را به ورقه های نازک برش داده دو طرف هر ورقه را کمی عسل بمالید(مثل مالیدن کره روی نان)؛ سپس این ورقه ها را در سبدی قرار دهید تا این عسل ها کم کم به درون ظرفی که در زیر سبد قرار می دهید بچکند. عسلی که به این ترتیب جمع می شود ضمن دارا بودن عصاره ترب سیاه، برای مصرف کننده هم مشکل چندانی ایجاد نمی کند.»

– سایر داروها:

داروهای ذیل،داروهایی ساده و در دسترس هستند که در دفع سنگ های کلیوی مؤثر هستند که یکی یا تعدادی از آنها را با هم و به روش های گوناگون مثل جوشاندن یا دمکردن می توانید استفاده کنید.

داروهای خنک:

کاکل ذرت، دم گیلاس و آلبالو، خارخاسک، خارشتر، تخم کاسنی، عناب، بنفشه، تخم هندوانه، پوست هندوانه، تخم کاهو، کاکنج (عروسک پشت پرده) و ….

خارخاسک

خارخاسک دارای خواص و فوایدی برای حفظ سلامت کلیه ها است.خارخاسک دارای خاصیت ادرارآوری است و با افزایش دفعات ادرار موجب سلامت کلیه ها می‌شود.

علاوه بر این خارخاسک خواص ضد عفونی کنندگی نیز دارد. این دو خاصیت خارخاسک موجب سلامت سنگ کلیه می‌شود. از جمله دارو‌های تجویزی برای درمان سنگ کلیه قطره سنکل است که یکی از ترکیبات موجود در قطره سنکل خارخاسک است.

کاسنی

عصاره ی ریشه ی کاسنی مدر است و می تواند حجم ادرار را افزایش دهد. ادرار منظم می‌تواند سموم انباشته در کبد و کلیه ها را از بدن دفع کند. در نتیجه می تواند از بروز مشکلات و بیماری‌های ناشی از باقی ماندن سموم در بدن جلوگیری کند.

همچنین ادرار منظم می تواند مقدار اضافی آب و حتی چربی را نیز از بدن دفع کند.زیرا ۴٪ از ادرار را چربی ‌ته نشین شده تشکیل می دهد که در صورت عدم دفع، در بدن ذخیره می شود.

عناب

این گیاه دارویی به علت دارا بودن خاصیت‌های متفاوت از جمله لعاب زیاد،باعث افزایش میزان مصرف آب شده و به دلیل افزایش ادرار در بیماری‌های کلیوی از جمله دفع سنگ های کلیه نیز بسیار مفید است. بنابراین یکی از مهمترین خواص عناب خشک برای کلیه کمک به دفع سنگ کلیه از طریق افزایش میزان ادرار در فرد است.

کاکل ذرت

شواهد علمی زیادی برای اثربخشی دمنوش کاکل ذرت در دفع سنگ کلیه وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که مصرف دمنوش کاکل ذرت به مدت 2 هفته باعث کاهش اندازه سنگ های کلیه در 60 درصد از افراد شرکت کننده در مطالعه شد. مطالعه دیگری نشان داد که مصرف دمنوش کاکل ذرت به مدت 12 هفته باعث کاهش درد ناشی از سنگ کلیه در 75 درصد از افراد شرکت کننده در مطالعه شد.

داروهای گرم:

تخم رازیانه، پونه، پرسیاوشان، تخم کرفس، بادرنجبویه، تخم خربزه، افتیمون، گزنه،سداب، بنصر و ….

دو نسخه برای افرادی که غذاهای خنکی به آنها می سازد:
–   (خارشتر، یک قاشق مرباخوری) + (دم گیلاس یا کاکل ذرت، یک قاشق غذاخوری) + (تخم خربزه، یک قاشق مرباخوری):
–   (خارشتر، یک قاشق مرباخوری) + (خارخاسک یا تخم هندوانه، یک قاشق مرباخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس یک قاشق مرباخوری): به همان شیوه فوق مصرف شود.

دو نسخه برای افرادی که غذاهای گرمی به آنها می سازد:
–   (گزنه یا پونه، یک قاشق غذاخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس، یک قاشق مرباخوری) + (خارشتر یا خارخاسک، یک قاشق مرباخوری)
–   (بادرنجبویه یک قاشق غذاخوری یا تخم رازیانه، یک قاشق مرباخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس، یک قاشق مرباخوری) + (دم گیلاس یا کاکل ذرت، یک قاشق غذاخوری)

روش آماده سازی داروها:

همه داروهای هر فرمول را با هم ترکیب و با ۲ لیوان آب روی شعله کم بجوشانید تا یک استکان از آن بماند.آن را صاف کرده شیرین نموده میل نمایید. این کار را روزی یک بار و به مدت یکی دو ماه انجام دهید.

نکته: بهتر است حتی در بیماران گرم مزاج هم تا حدی غلبه با داروهای گرم باشد.

– عرقیات گیاهی

یک راه مناسب و ساده تر،استفاده از عرقیات گیاهی است.

– برای افراد گرم مزاج:

(عرق خارشتر، یک قسمت) + (عرق خارخاسک یا عرق کاسنی، یک قسمت) + (عرق بابونه، یک قسمت)

– برای افراد سرد مزاج:

(عرق خارشتر، یک قسمت) + (عرق بابونه، یک قسمت) + (عرق بادرنجبویه یا اسطوخدوس، یک قسمت)
این عرق ها را با هم مخلوط کنید و روزی ۳-۲ استکان تا یکی دو ماه میل کنید.

آیا لازم است دفع سنگ کلیه را به چشم دید؟

انتظار بسیاری از بیماران آن است که سنگ کلیه دفع شود و اگر چنین اتفاقی نیفتد فکر می کنند که درمان نشده اند؛ در حالی که این تصور به این دلایل نادرست است:

– اثر بخشی داروهای فوق، اکثراً به صورت حل کردن سنگ است و لذا دفع سنگ عملاً احساس نخواهد شد.

– معیار اصلی در طب اسلامی برای درمان بیماری، از بین رفتن علائم بیماری است(که این خود، بحث مفصل و جداگانه ای را می طلبد). بنابراین وقتی که بیمار،مدتها است که هیچگونه درد یا ناراحتی ندارد و بدن او هیچگونه علائم هشدار دهنده ای صادر نمی کند می تواند از سلامت خود مطمئن باشد.

وسواس در انجام اقدامات تشخیصی در این حال غلط است. چنانکه گفتیم بسیاری از ما در طول زندگی خود دچار سنگ های بی علامت و گذرا در کلیه می شویم که می آیند و می روند و هیچگاه از وجود آنها مطلع نمی شویم؛ بنابراین همانگونه که کسی از ترس این سنگ ها مرتباً سونوگرافی کلیه انجام نمی دهد.

بیماری که با انجام دستورات طب سنتی، علائم بیماری اش کاملاً از بین رفته اند هم نیازی به اقدامات تشخیصی اضافه ندارد و می تواند مطمئن باشد که در صورت رعایت دستورات بهداشتی (به ویژه دستورات تغذیه ای که در این مقاله ذکر شد)؛ دیگر شاهد سنگ اندازی کلیه،در زندگی آرام خود نخواهد بود.

آیا ماء الشعیر در درمان سنگ کلیه مفید است؟

یکی از عقاید رایج در بین عموم مردم، اصرار به مصرف ماء الشعیر برای دفع سنگ کلیه است.

در این رابطه دو نکته قابل ذکر است:

۱-  آنچه که به عنوان ماء الشعیر در شیشه های نوشابه در مغازه ها عرضه می شود،نسبتی با ماءالشعیر طبی ندارد.ماء الشعیر طبی به زبان ساده لعاب حاصل از جوشاندن جوی پوست کنده است که کاربردهای درمانی زیادی دارد.

۲-   «جو» طبعی سرد و خشک دارد،بنابراین نوشابه های ماء الشعیر اگر هم اثری در دفع سنگ کلیه داشته باشند؛ تنها برای افراد بسیار گرم مزاج قابل استفاده است و برای سایرین می تواند عوارض مختلفی به جای بگذارند. لذا بهتر است عموم بیماران از مصرف آنها خودداری کنند.

 کلیه سنگ ساز

بیمارانی هستند که مکررا دچار سنگ کلیه می شوند. طب کلاسیک به این بیماران القا می کند که ایراد از کلیه شماست و این حالت تا آخر عمر با شما خواهد بود. اما واقعیت این نیست،بلکه اکثر این افراد را کسانی تشکیل می دهند که اقدامات درمانی متعددی انجام می دهند،اما از انجام کارهای پیشگیرانه غافلند.

به همه این بیماران توصیه می کنم که اقدامات پیشگیرانه ذکر شده در قسمت بالا (به ویژه اقدامات مربوط به اصلاح تغذیه و کارکرد دستگاه گوارش) را جدی بگیرند تا کم کم تهمت سنگ ساز بودن از ساحت کلیه آنها پاک شود.در افراد معدودی به علت عدم توانایی کلیه برای دفع مواد محلول در آب منطقه سکونت، این مشکل تکرار می شود.

به این افراد توصیه می کنیم که میزان حداقلی از دارو (مثلاً روزی نصف استکان عرق خارشتر) را مصرف کنند. البته بهتر است هر چند وقت یک بار دارو برای مدتی قطع شود یا آنکه به تناوب از داروهای مختلف استفاده شود تا عوارض مصرف طولانی دارو بر بدن به حداقل برسد.